เส้นทางนิยายวิทยาศาสตร์ไทย

หากเราพยายามมองหาหนังสือนิยายวิทยาศาสตร์ซึ่งเขียนโดยคนไทยในร้านหนังสือสักร้าน เราจะพบว่า หาได้ยากยิ่งราวกับงมเข็มในมหาสมุทร วงการหนังสือบ้านเราไม่ได้ขาดแคลนนักเขียนมีฝีมือหรอกครับ หากแต่กระแสในตอนนี้ นักเขียนรุ่นใหม่มักจะเขียนนวนิยายแนวแฟนตาซีเสียเป็นส่วนมาก อาจจะเนื่องจากอิทธิพลของภาพยนตร์เรื่องแฮรี่ พ็อตเตอร์ซึ่งทำเอาแฟนพ่อมดน้อยคลั่งไคล้กันไปทั่วโลกอย่างไม่เคยเกิดขึ้นมาก่อนก็ได้ หรืออาจจะเป็นเพราะนักเขียนรุ่นใหม่ๆเข้าใจว่า การเขียนนวนิยายในแนวแฟนตาซีนั้น สามารถใช้จินตนาการได้อย่างไม่มีขอบเขตจำกัด ตรงกันข้ามกับการเขียนนวนิยายในแนววิทยาศาสตร์ ซึ่งจะต้องอาศัยกฎเกณฑ์ทางวิทยาศาสตร์เข้ามาประกอบอย่างสมเหตุสมผล ซึ่งอาจทำให้รู้สึกว่า การเขียนนิยายวิทยาศาสตร์นั้น เขียนได้ยากกว่า

อันที่จริงแล้ว ยังมีคนไทยที่มีความสามารถในการเขียนนิยายวิทยาศาสตร์ได้อย่างมีคุณภาพอยู่อีกมากมาย สังเกตได้จากเรื่องสั้นที่ลงตีพิมพ์ในนิตยสารบางฉบับ เช่น อัพเดท เราจะพบว่า เรื่องสั้นไซ-ไฟส่วนมากที่เผยแพร่ในนิตยสารฉบับนี้ เป็นเรื่องสั้นไซ-ไฟที่มีคุณภาพ หลายเรื่องได้มาตรฐานไม่แพ้เรื่องสั้นไซ-ไฟซึ่งเขียนโดยนักเขียนต่างประเทศเลยทีเดียว นอกจากนั้น ก็ยังมีการจัดประกวดเรื่องสั้นวิทยาศาสตร์และนวนิยายวิทยาศาสตร์ขึ้นในวงการหนังสือบ้านเราอยู่เป็นประจำทุกปี และก็มีผู้ส่งผลงานเข้าประกวดเป็นจำนวนมาก แต่ก็น่าแปลกใจเป็นอย่างมาก ที่มีนักเขียนที่ผ่านการประกวดหรือได้รับรางวัลน้อยมาก ที่จะหันมาจับงานเขียนนิยายวิทยาศาสตร์อย่างจริงจัง และหลายๆผลงาน ก็มักจะมีเนื้อหาที่คล้ายคลึงกันไปเสียหมด กล่าวคือ มักจะเป็นนิยายวิทยาศาสตร์ที่นำเสนอเรื่องราวที่สะท้อนปัญหาสังคม เช่น สภาวะโลกร้อน ปัญหามลพิษต่างๆ สงคราม และโรคภัยไข้เจ็บที่อาจทำให้มนุษยชาติต้องสูญสิ้นไป โดยมักจะมีทัศนคติว่า มนุษย์เป็นสิ่งมีชีวิตที่ชั่วร้ายซึ่งชอบทำลายโลกของตัวเอง ทั้งๆที่ยังมีประเด็นอีกมากมายที่สามารถนำเสนอในนิยายวิทยาศาสตร์ได้

ปัญหาก็คือ นักเขียนนิยายวิทยาศาสตร์ส่วนหนึ่งอาจจะยึดติดกับกรอบความคิดมากจนเกินไป จนทำให้กรอบความคิดนั้นจำกัดศักยภาพและจินตนาการของตนเอาไว้อย่างน่าเสียดาย เหมือนกับผู้ผลิตสื่ออื่นๆ อย่างเช่น ละครโทรทัศน์ หรือเกมส์โชว์ ซึ่งถูกกรอบความคิดบางอย่างทำให้ไม่สามารถผลิตรายการให้มีคุณภาพได้ โดยมักจะมีเนื้อหาวนเวียนอยู่แต่เรื่องเดิมๆและคล้ายคลึงกันไปหมดอย่างที่เรารู้กันดี หากผู้ผลิตรายการรายใดสามารถทำลายกรอบความคิดนี้ลงได้ ผลงานของผูผลิตรายนั้นก็จะโดดเด่นเป็นที่กล่าวขวัญไปทั่วประเทศเลยทีเดียว ยกตัวอย่างเช่นหลายๆรายการของบริษัทเวิร์คพอยท์ฯเป็นต้น

การเขียนนิยายวิทยาศาสตร์ก็เช่นเดียวกัน หากนักเขียนสามารถทำลายกรอบความคิดที่กักขังจินตนาการของตนเองลงได้ เขาก็ย่อมสามารถสร้างผลงานนิยายวิทยาศาสตร์ที่น่าสนใจมากขึ้นได้เช่นเดียวกัน

อีกประการหนึ่งก็คือ นิยายวิทยาศาสตร์ที่เขียนโดยคนไทย ส่วนมากจะเป็นซอฟไซ-ไฟ เนื่องจากนักเขียนส่วนมากไม่ใช่นักวิทยาศาสตร์ที่รอบรู้เกี่ยวกับกฎเกณฑ์ทางวิทยาศาสตร์อย่างลึกซึ้ง ซึ่งต่างจากนักเขียนนิยายวิทยาศาสตร์ที่มีชื่อเสียงของโลก มักจะเป็นนักวิทยาศาสตร์ที่ผันตัวเองมาเป็นนักเขียนนิยายวิทยาศาสตร์ ทำให้สามารถเขียนนิยายวิทยาศาสตร์ที่เรียกกันว่า ฮาร์ด ไซ-ไฟ ซึ่งอัดแน่นไปด้วยประเด็นทางวิทยาศาสตร์ที่เข้มข้นและลึกซึ้งได้เป็นอย่างดี ซึ่งต่างจากนักเขียนนิยายวิทยาศาสตร์ของไทยที่ส่วนมากไม่ใช่นักวิทยาศษสตร์หรือเป็นผู้ที่มีความรู้ทางด้านวิทยาศาสตร์ในระดับถึงแก่น ทำให้จำเป็นต้องเขียนนิยายวิทยาศาสตร์ที่เป็น ซอฟท์ ไซ-ไฟ หรือเป็นไซ-ไฟ แฟนตาซีซึ่งเน้นจินตนาการมากกว่าหลักเกณฑ์ทางวิทยาศาสตร์

ปัญหาอักประการหนึ่งของนักเขียนนิยายวิทยาศาสตร์ไทยก็คือ การมีมีสนามหรือเวทีที่จะใช้เผยแพร่ผลงานอย่างจำกัด ทำให้นักเขียนขาดเวทีที่จะสามารถนำเสนอผลงานได้อย่างต่อเนื่อง แต่ก็ยังดีที่มีผู้ที่เล็งเห็นความสำคัญของนิยายวิทยาศาสตร์ได้จัดการประกวดนิยายวิทยาศาสตร์ขึ้นมาอย่างเช่น รางวัล เนชั่น บุ๊คส์ อะวอร์ด ซึ่งเป็นการประกวดเรื่องสั้นวิทยาศาสตร์ , รางวัลแว่นแก้ว ของสำนักพิมพ์นานมีบุคส์ ที่ถึงแม้จะเป็นการประกวดวรรณกรรมเยาวชน แต่ก็มักจะมีนิยายวิทยาศาสตร์ได้รับรางวัลนี้อยู่เสมอ

จึงได้แต่หวังว่า จะมีผู้เห็นความสำคัญของนิยายวิทยาศาสตร์ให้มากขึ้นและเปิดช่องทางใหม่ๆให้กับนักเขียนนิยายวิทยาศาสตร์ได้มีโอการนำเสอผลงานเพื่อเป็นการส่งเสริมและพัฒนางานเขียนนิยายวิทยาศาสตร์ของไทยให้เจริญเติบโตเทียบเท่านิยายวิทยาศาสตร์ในประเทศที่เจริญแล้วต่อไป